Pre svega, prava i obaveze pacijenata regulisani su kod nas Zakonom o pravima pacijenata (“Sl.glasnik RS” br. 45/2013 od 22.05.2013.godine).
Zakonom o pravima pacijenata uređena su prava pacijenata prilikom korišćenja zdravstvene zaštite, način ostvarivanja i način zaštite tih prava, kao i druga pitanja u vezi sa pravima i dužnostima pacijenata.
Pacijentu se garantuje jednako pravo na kvalitetnu i kontinuiranu zdravstvenu zaštitu u skladu sa njegovim zdravstvenim stanjem, opšteprihvaćenim stručnim standardima i etičkim načelima, u najboljem interesu pacijenta i uz poštovanje njegovih ličnih stavova. Ostvarivanje navedenih prava zasniva se na partnerskom odnosu pacijenta kao primaoca zdravstvenih usluga i zdravstvenog radnika, odnosno zdravstvenog saradnika kao davaoca zdravstvenih usluga, koji je iskazan kao uzajamno poverenje i poštovanje između pacijenta i zdravstvenog radnika, odnosno zdravstvenog saradnika na svim nivoima zdravstvene zaštite.
Zakon se primenjuje kako na domaće, tako i na strane državljane koji ostvaruju zdravstvenu zaštitu u Republici Srbiji, u skladu sa zakonom i potvrđenim međunarodnim sporazumima.
Pacijentima su zagarantovana sledeća prava:
- Pravo na dostupnost zdravstvene zaštite
- Pravo na informacije
- Pravo na preventivne mere
- Pravo na kvalitet pružanja zdravstvene usluge
- Pravo na bezbednost pacijenta
- Pravo na obaveštenje
- Pravo na slobodan izbor
- Pravo na drugo stručno mišljenje
- Pravo na privatnost i poverljivost
- Pravo na pristanak
- Pravo na uvid u medicinsku dokumentaciju
- Pravo na poverljivost podataka o zdravstvenom stanju pacijenta
- Pravo pacijenta koji učestvuje u medicinskom istraživanju
- Pravo deteta u stacionarnim zdravstvenim ustanovama
- Pravo pacijenta da na sopstvenu odgovornost napusti stacionarnu zdravstvenu ustanovu
- Pravo na olakšavanje patnji i bola
- Pravo na poštovanje pacijentovog vremena
- Pravo na prigovor
- Pravo na naknadu štete
Takođe, na osnovu pomenutog zakona, pacijenti imaju sledeće dunosti:
- Odgovornost pacijenta za lično zdravlje:
– Aktivno učestvuje pri zaštiti, očuvanju i unapređenju svog zdravlja;
– U potpunosti informiše nadležnog zdravstvenog radnika o istinitim podacima o svom zdravstvenom stanju;
– Pridržava se uputstava i preduzima mere propisane terapije od strane nadležnog zdravstvenog radnika;
2. Odgovornost pacijenta prema drugim korisnicima zdravstvenih usluga:
– Pacijent je dužan da poštuje prava drugih pacijenata;
3. Odgovornost pacijenta prema drugim zdravstvenim radnicima, odnosno zdravstvenim saradnicima:
– Pacijent je dužan da se prema zdravstvenom radniku odnosi sa poštovanjem i uvažavanjem;
– Zabranjeno je ometanje zdravstvenog radnika pri pružanju zdravsvene zaštite;
– Pacijent je dužan da informiše zdravstvenu ustanovu o promeni adrese ili telefonskog broja.
Kome se možete obratiti?
Ukoliko vam nije propisana dobra terapija, lekar nije mogao da vam zakaže pregled kod specijaliste u predviđenom roku ili vas je, mimo procedura, posavetovao da pregled obavite u privatnoj ustanovi, pomoć možete potražiti kod zaštitnika prava osiguranika koji postoji u 149 zdravstvenih ustanova. Postoji još i savetnik za zaštitu pacijenata, službenik opštine kojem možete da se obratite ukoliko ste nezadovoljni ponašanjem medicinskog osoblja.
Zaštitniku osiguranika građani podnose zahtev kako bi vratili novac kojim su platili pregled koji su obavi u privatnoj praksi. Ovo je moguće samo uz potvrdu koju vam izdaju državna ustanova koja u kojoj pacijent nije uspeo da zakaže pregled u roku od 30 dana. Tada pacijent može da napiše prijavu zaštitniku koji se zvanično obraća državi tražeći refundaciju troškova u ime osiguranika.To je jedini način da pacijent povrati ovaj novac. Novac je moguće vratiti čak i kada lekar uputi pacijenta na bolničkom lečenju da uradi neophodne analize u privatnoj ustanovi. U ovakvim situacijam se najčešće nalaze trudnice. Značajno je napomenuti da se novac ne može vratiti za intervenicije za koje postoji lista čekanja. Kancelarije ove službe su u bolnicama ili domovima zdravlja, a najčešće primaju pritužbe pacijenata na trapiju koju su dobili od lekara ili doznake. Zaštitnici nisu u mogućnosti da nalažu ili preporučuju pokretanje disciplniskih mera protiv nesavesnih medicinara već isključivo brinu o pravima pacijenata.
Pacijenti koji imaju primedbu na ponašanje medicinskog osoblja ili smatraju da su medicinari prekršili etička načela moraju da se obrate savetniku za zaštitu pacijenata. Ovaj posao obavljaju isključivo službenici opština, pa se kancelarije savetnika nalaze u zgradama lokalne samouprave. Savetnici za prava pacijenata preuzeli su nadležnost od 1. decembra 2013. godine. Pacijent koji smatra da mu je uskraćeno pravo na zdravstvenu zaštitu, ili da mu je postupkom zdravstvenog radnika, odnosno saradnika, uskraćeno neko od prava iz oblasti zdravstvene zaštite, ima pravo da podnese prigovor savetniku za zaštitu prava pacijenata.
U daljem tekstu izdvojio sam podatke o savetnicima u našim pojedinim najvećim gradovima:
Kancelarija za zaštitu prava pacijenata – Beograd
Sedište svih savetnika pacijenata za teritoriju Beograda je u
Ulici Tiršova br. 1.
Radno vreme: radnim danima od 07:00 – 15:30 časova
Telefon : 011/360-56-34;
e-mail: savetnik.pacijenata@beograd.gov.rs
Niš
Savetnik: Ružica Đorđević
Radno vreme: od 11 do 14
Ulica: Prijezdina 1
Telefon: 018 504 580
e-mail: djruzica@gu.ni.rs
Novi Sad
Adresa: Gradska kuća, Trg slobode broj 1
Telefon: 021/420-066, lokal 130
e-mail: mihajlo.knezi@novisad.rs i sandra.gavric@novisad.rs
Kragujevac
Vesna Stevanović
adresa: Nikole Pašića broj 6
telefoni: 034/6170417 060/2340363
e-mail: savetnikpacijenatakg@kg.org.rs i vesnastevanovic@kg.org
Kraljevo
Mirjana Slović
adresa: Trg Jovana Sarića broj 1
kancelarija broj 307 – A, 3. sprat
Radno vreme: od 10 do 14 časova
E mail: szppkv.ivanpetrovic@gmail.com
Leskovac
Aleksandar Aranđelović
Dom privrede drugi ulaz, drugi sprat, kancelarija 15
Radno vreme: utorak, sreda, četvrtak od 10 do 12 časova
tel 064 897 40 23
Tekst o naknadi štete zbog nesavesnog lečenja možete pročitati ovde.